XVĐM là bệnh thành động mạch, đặc trưng của bệnh là sự lắng đọng cholesterol (còn gọi là mỡ máu) và các mô sẹo bám vào mặt trong của lòng động mạch.
Điều này làm hạn chế sự lưu thông của máu và có nguy cơ bị huyết khối làm chít hẹp động mạch gây đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, hoại tử và tử vong. Bệnh thường thấy ở người trưởng thành.
Có nhiều nguyên nhân gây XVĐM như di truyền, nhiễm trùng, hút thuốc lá, tăng huyết áp, bệnh đái tháo đường, thiếu vận động thể lực và béo phì, căng thẳng tinh thần, tuổi già… nhưng quan trọng nhất vẫn là chế độ ăn uống giàu mỡ động vật, thừa cholesterol LDL (cholesterol xấu) tạo nguy cơ các mảng xơ vữa.
Về phòng bệnh tốt nhất là tránh cung cấp quá nhiều năng lượng so với năng lượng tiêu hao, để trọng lượng không vượt trọng lượng lý tưởng, tránh béo phì.
Chế độ ăn uống tốt nhất là không nên ăn mỡ động vật mà phải thay bằng dầu thực vật nhưng cũng phải hạn chế.
Trong khẩu phần ăn chỉ nên chiếm tối đa 30% năng lượng gồm: 1/3 chất béo bão hòa (no) như thịt, trứng sữa, pho mát và 2/3 chất béo không no như dầu đậu nành, dầu hướng dương. Hạn chế kem, sữa, bơ, mỡ lợn.
Tăng cường sử dụng rau quả tươi và các thực phẩm giàu chất đạm, nên kết hợp chất đạm động vật như cá, thịt nạc với đạm thực vật có trong các loại đậu đỗ…
Đặc biệt nên ăn cá vì chứa nhiều chất béo không no, có khả năng kháng sự tạo mảng xơ vữa và giảm cholesterol trong máu. Dùng vừa phải các thức ăn giàu cholesterol như óc lợn, thịt lợn, tôm, gan lợn, thận bò, bơ và trứng…
Tránh dùng cùng một lúc đường saccaro và chất béo bão hòa, không nên dùng thường xuyên sôcôla, bánh kem bơ. Không nên ăn quá mặn, bởi muối là một trong những nguyên nhân làm tăng huyết áp.
Không nên hút thuốc lá, nếu là người nghiện, nên giảm dần và tiến tới bỏ thuốc bởi chất nicotin có trong khói thuốc lá làm giải phóng nhiều chất catecholamin, chất này huy động axit béo trong mỡ dự trữ làm tăng cholesterol máu.
Hơn nữa, hút thuốc lá gây tăng fibrinogen tăng độ nhớt huyết tương và các yếu tố cầm máu khác dễ tạo thành cục máu đông kết dính tiểu cầu gây bệnh tim mạch. Ngoài ra, cần thực hiện chế độ thể dục đều đặn, vừa sức, đi bộ, đi xe đạp, bơi lội, tập thở sâu hoặc một môn thể dục nào mà mình ưa thích như cầu lông, bóng bàn…
Trong khi điều trị, chế độ dinh dưỡng cũng giống như chế độ phòng ngừa, nhưng phải áp dụng triệt để.
